Όλγα Γεροβασίλη

Νιώθω πολύ παράξενα που στέκομαι απόψε απέναντί σας για να μιλήσω για τον Γιάννη.

Είναι απ’ τις δύσκολες στιγμές της ζωής.

Απ’ αυτές που δεν θέλεις να υπάρχουν, που δεν θέλεις να πιστεύεις πως ήλθαν.

Ο Γιάννης Μπανιάς ήταν τόσο ζωντανός, τόσο στιβαρός, τόσο έντονα συνδεδεμένος με την διαδρομή της αριστεράς και την σύγχρονη πολιτική ζωή της Ελλάδας, τόσο συνδεδεμένος με την προσωπική και την οικογενειακή μου ζωή και ταυτόχρονα τόσο εμβληματικός, που στα μάτια μου φάνταζε άφθαρτος.

Η πρώτη μου αντίδραση, η εσωτερική μου παρόρμηση, όταν το Δ.Σ. του Σκουφά μου πρότεινε να μιλήσω στη σημερινή εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του Γιάννη Μπανιά, ήταν να το αρνηθώ.

Και είχα αρκετούς λόγους να το κάνω.

Ο πρώτος είναι συναισθηματικός.

Επειδή είχα την τύχη και την τιμή να τον ζήσω από κοντά ακόμη δυσκολεύομαι να αποστασιοποιηθώ, με παγώνει να σκέφτομαι και να αναφέρομαι στον Γιάννη σε χρόνο παρελθοντικό.

Η απουσία του είναι για μένα ένα βαρύτατο πλήγμα.

Ο δεύτερος λόγος είναι πρακτικός.

Η διαδρομή και η προσωπικότητα του Γιάννη Μπανιά είναι τόσο πλούσιες, που ο περιορισμένος χρόνος μιας εκδήλωσης τιμής και μνήμης, σαν την αποψινή, δεν φτάνει ούτε για να τον σκιαγραφήσεις.

Ο πρόεδρος του Μ/Φ Συλλόγου «ΣΚΟΥΦΑΣ», Γιάννης Κουτσούμπας

προσφέρει τιμητική πλακέτα με το μετάλιο του Συλλόγου

στον αδελφό του Γιάννη Μπανιά, Νίκο.

O τρίτος λόγος είναι πολιτικός, όπως εγώ αντιλαμβάνομαι την πολιτική.

Δεν θα ήθελα να στέκομαι απόψε σ’ αυτό το βήμα και να είμαι βουλευτής.

Κι αυτό, επειδή μας έχουν εθίσει τόσο πολύ σε μια επικοινωνιακή δημόσια πολιτική παρουσία, ώστε η παρουσία μου εδώ πιθανόν να μοιάζει, έστω και σε έναν, ως χρηστική καπηλεία.

Και όσον αφορά εμένα δεν με ενοχλεί, ξέρω πολύ καλά γιατί βρίσκομαι εδώ απόψε.

Δεν αξίζει όμως στον Γιάννη Μπανιά μια εκδήλωση προς τιμήν του να θεωρείται ως «μία απ’ τα ίδια», δεν κάνει να σκιάζεται ΟΥΤΕ ΑΠΟ ΙΧΝΗ εικασιών για προσωπικές προβολές οποιωνδήποτε.

Επειδή η προσωπική προβολή ήταν έξω και απέναντι απ’ την πρόθεση και την συμπεριφορά του Γιάννη, ήταν κόκκινο πανί για το αξιακό του σύστημα.

Και μάλιστα, οι ανάγκες κάποιων για προβολή και εξαργύρωση, του στοίχισαν, τόσο ανθρώπινα, κόβοντας δεσμούς και χάνοντας φίλους, εισπράττοντας την πίκρα της απογοήτευσης, όσο και πολιτικά, εισπράττοντας υπονομεύσεις και αποκλεισμούς.

Ο λόγος που τελικά ξεπέρασα τις ενστάσεις μου και δέχθηκα την πρόσκληση του Σκουφά είναι ο ίδιος ο Μπανιάς.

Θυμήθηκα την τελευταία φορά που βρεθήκαμε στην Αθήνα.

Τα Χριστούγεννα πριν αρρωστήσει.

Ήπιαμε μαζί έναν καφέ και μου είπε τις σκέψεις του, προτείνοντάς μου κάτι που θα ήθελε να κάνω.

Η πρώτη μου αντίδραση, η εσωτερική μου παρόρμηση, ήταν να το αρνηθώ.

Επιχειρηματολόγησα μάλιστα και για το όχι μου.

Με άκουσε προσεκτικά, πάντα έτσι έκανε ο Γιάννης.

Μιλούσε προωθητικά, σχεδόν πρωθύστερα.

Προσπαθούσε και σχεδόν πάντα έβρισκε τον τρόπο να μην μπορείς εύκολα να διαφωνήσεις μαζί του, τουλάχιστον όχι με σοβαρά επιχειρήματα και άκουγε προσεκτικά.

Άκουγε προσεκτικά και διεισδυτικά.

Ήταν εξαιρετικός συνομιλητής.

Στο τέλος λοιπόν αυτής μας της κουβέντας, μου είπε:

Τα καταλαβαίνω όλα, πλην όμως η απάντησή σου σήμερα δεν γίνεται δεκτή.

Θα το ξανασκεφτείς και θα σε ξαναρωτήσω σε 15 μέρες.

Δεν μας δόθηκε ο χρόνος να το ξανασυζητήσουμε, η συνέχεια ήταν πολύ σκληρή και γρήγορη, αποδείχθηκε όμως απ’ τις εξελίξεις ότι ο Γιάννης είχε δίκιο.

Και μία απ’ τις τελευταίες φορές που τον είδα, στον Ευαγγελισμό πια, του το είπα.

Του είπα πως σκέφτηκα όσα είχαμε πει και ότι τελικά με έπεισε.

Ήταν πια πολύ καταπονημένος, δεν μπορούσε να μιλάει για πολύ ώρα.

Με κοίταξε και χαμογέλασε ικανοποιημένος.

Όφειλα να του το πω, ήξερα πως θα χαρεί.

Έτσι νιώθω πως του οφείλω και την σημερινή μου ομιλία, όσο δύσκολη κι αν είναι.

Άλλωστε και ο Γιάννης στην διαδρομή του δεν έκανε εύκολα πράγματα.

Από τα μαθητικά και τα φοιτητικά του χρόνια μέχρι και το πρόωρο τέλος της ζωής του υπερασπίσθηκε σθεναρά και αταλάντευτα, χωρίς συμβιβασμούς όλα όσα επέλεξε να είναι οι ιδεολογικοί του φάροι και στόχοι συνάμα.

Ξεκινώντας μαθητής στη δεκαετία του 50 από τους αγώνες για το Κυπριακό και κλείνοντας τον κύκλο του στους πρόσφατους αγώνες για την κοινωνική γείωση της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, όπως με ακριβέστατο τρόπο περιέγραψε ο Γιώργος Παππάς στην ομιλία του που προηγήθηκε, ο Γιάννης είχε μια εντονότατη πολιτική δράση.

Μια δράση που έγινε τελικά συνυφασμένη με τη ζωή του.

Γιατί, όσο ανδρωνόταν και έμπαινε βαθύτερα στις κοινωνικές διεκδικήσεις και τον πολιτικό στίβο, απ’ την πολιτική του εφηβεία ακόμη, ο άνθρωπος Μπανιάς απορροφούνταν από τον πολιτικό Μπανιά και ο πολιτικός πλούτιζε απ’ τον άνθρωπο.

Γι’ αυτό και ο Γιάννης, παρόλο που υπηρέτησε την Αριστερά από τις πιο υψηλές θέσεις, δεν έγινε ποτέ κομματικός γραφειοκράτης, δεν λειτούργησε ως απομακρυσμένη αυθεντία και παντογνώστης ιδεολόγος, δεν στέγνωσε ποτέ.

Ήταν πάντοτε ουσιαστικά απλός και ουσιαστικά ανθρώπινος.

Συμμετείχε με όρεξη και πάθος για προσφορά, δούλευε με συνέπεια και ανιδιοτέλεια, συνεισέφερε κριτικά και γόνιμα, ενέπνεε και καθοδηγούσε.

Ήταν ο ίδιος, αυτό που συνήθιζε να λέει, επιδιώκοντάς το για την Αριστερά.

Ένας κοινωνικά γειωμένος άνθρωπος.

Και δεν πρέπει να ξεχνάμε, πολύ περισσότερο δεν πρέπει να το προσπερνάμε εύκολα, ένα γεγονός που οι περισσότεροι σ’ αυτή την αίθουσα δεν το έχουμε ζήσει.

Το δανειζόμαστε απ’ τα βιώματα των μεγαλύτερων από εμάς, όσων είναι σήμερα από εξήντα χρόνων και πάνω.

Ότι δηλαδή αυτή η σταθερή, ανυπότακτη, μαχητική, γενναία και έντιμη πορεία έγινε σε εποχές που ούτε η δημοκρατία ευημερούσε, ούτε η αριστερά συνέκλινε και ασφαλώς απείχε πολύ απ’ το να είναι πλειοψηφικό ρεύμα στην κοινωνία.

Ο Γιάννης έδωσε τις μάχες του σε μια από τις σκληρότερες πολιτικοκοινωνικές περιόδους της Ελλάδας.

Υπερασπίστηκε τις αξίες και τις αρχές του, τα ιδανικά της Αριστεράς, του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού, κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες της σύγχρονης Ιστορίας μας.

Και ήταν απ’ αυτούς που πλήρωσε το τίμημα των επιλογών του.

Και μάλιστα αγόγγυστα.

Απ’ την απέλασή του απ’ την Αυστρία, εξαιτίας της συμμετοχής του στο παράνομο ΚΚΕ, μέχρι τα βασανιστήρια στην Μπουμπουλίνας για τη συμμετοχή του στον αντιδικτατορικό αγώνα και την εξορία του στο Παρθένι της Λέρου, μέχρι και την προσπάθεια  περιθωριοποίησής του και πολιτικής του εξαφάνισης, εξαιτίας της στάσης του στην «μεγάλη αναμέτρηση» στο εσωτερικό της Ανανεωτικής Αριστεράς, που οδήγησε το 87 στη διάσπαση του ΚΚΕ Εσωτερικού.

Ήταν μια κομβική και αποκαλυπτική για τις επιλογές του στιγμή.

Ήταν η στιγμή που ο Γιάννης, ο τελευταίος γραμματέας του ΚΚΕ Εσωτερικού, αντιστάθηκε και έδωσε τη μάχη για να μείνει το «Κ» στον τίτλο του κόμματός του.

Βαθιά πεισμένος πως εκείνο το «Κ» είχε πολύ μεγάλη σημασία, πως ήταν αυτό που έδειχνε τον ιδεολογικό ορίζοντα της Αριστεράς, μιας Αριστεράς που θέλει να αλλάξει τα θεμέλια του κόσμου, που εμπιστεύεται την ιδεολογική της αφετηρία και αρνείται να εκχωρήσει στους εκφραστές του υπαρκτού σοσιαλισμού το δίκαιο και ευγενές όραμα του κομμουνισμού.

Όταν όλα πήγαιναν δεξιά, ο Μπανιάς παρέμεινε πιστός στην προσπάθεια για αριστερά.

Κι έδωσε ακόμη μία μάχη για να ανοίξει δρόμους στη ριζοσπαστική αριστερά, για να φτάσει ένα βήμα κοντύτερα στο πολιτικό και κοινωνικό του όραμα, το όραμα μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, εκμετάλλευση και πολέμους, ενός σοσιαλισμού με δημοκρατία, ελευθερία, αξιοπρέπεια, δικαιοσύνη και αυτοδιαχείριση.

Ήταν σταθερά προσηλωμένος στο καθήκον, συνεπής ιδεολόγος και πεισματάρης άνθρωπος.

Γι’ αυτό και έμπαινε συνεχώς μπροστά σε σκληρές ιδεολογικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις.

Γι’ αυτό και συγκρουόταν με το πολιτικό κατεστημένο εντός και εκτός αριστεράς, διακινδυνεύοντας πολλές φορές  την πολιτική του ύπαρξη.

Και τελικά διασώθηκε, επειδή είχε κάποια πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κάποια ξεχωριστά προσόντα.

Ο Γιάννης είχε φτιάξει ένα αρμονικό χαρμάνι απ’ την οικογενειακή του παράδοση, την θεωρητική του συγκρότηση, την ευφυΐα του, την διάθεσή του για προσφορά, την βαθιά δημοκρατικότητά του, την ανιδιοτέλειά του, την πολιτική του διορατικότητα και τις ενωτικές επιλογές του.

Όλα αυτά τον έκαναν να είναι ταυτόχρονα ηγέτης και εργάτης της Αριστεράς.

Είχε φτιάξει ένα χαρμάνι απ’ την ανθρωπιά του, το αδιαμφισβήτητο ήθος του, την φυσική του ευγένεια, την πλατιά και βαθιά καλλιέργειά του, την ευαισθησία του, την διαλλακτικότητά του, την σταθερότητα και την εντιμότητα του, που τον έκαναν να έχει πολύ μεγάλη κοινωνική διεισδυτικότητα και αποδοχή από ανθρώπους όλων των πολιτικών χώρων, που τον έκαναν να μην έχει εχθρούς αλλά μόνο πολιτικούς αντιπάλους, αντιπάλους που τον άκουγαν με προσοχή, τον εκτιμούσαν και τον σέβονταν.

Ο Γιάννης Μπανιάς ήταν απ’ τους σπάνιους ανθρώπους, είχε βαρύ ίσκιο.

Όλοι όσοι είχαμε την τύχη και την χαρά να τον ζήσουμε από κοντά, τον Γιάννη τον έχουμε χαράξει μέσα μας.

Έχουμε την ευκαιρία να θυμηθούμε τις στιγμές μας, να τον ξαναφέρουμε μπροστά μας, να τον ξανακούσουμε, να πάρουμε χαρά απ’ τις μνήμες μας, να κλείσουμε με τις εικόνες μας τα κενά που άφησε η απουσία του.

Είναι το κόλπο, που εγώ τουλάχιστον χρησιμοποιώ, για να μικρύνω την απώλεια.

Ο Γιάννης, στο σαλόνι του σπιτιού μας,

να παίζει ποδοσφαιράκι με τα παιδιά μας,

να τα προκαλεί να τον νικήσουν και να γελάει με την χαρά τους.